Quedan escasas semanas para o evento máis importante do cine mainstream: a gala dos Oscars. Este ano soan aínda os éxitos do ano pasado con filmes que viñan asinados polos máis grandes: Scorsese, McQueen, Jonze…; e este ano, a Academia trouxo outro grande número de directores (Eastwood, Iñarritu, Linklater…) xa consagrados que traen películas… disparez. Oito películas loitan polo recoñecemento a mellor película o próximo 22 de febreiro: Birdman, American Sniper, Whiplash, Selma, The Grand Hotel Budapest, The Theory Of Everything, Boyhood e The Imitation Game; a gran esquecida: Foxcatcher.
Outro ano maís, o xénero por excelencia é o biopic. Catro dos filmes nomeados pertencen a este xénero, cinco se consideramos que Birdman é máis sobre Michael Keaton que sobre Riggan, e ata seis se pensamos que Boyhood tamén ten algo deste xénero. O problema xorde, quizais, cando as historias superan con creces á forma de adaptalas. Neste ano temos ás figuras de Martin Luther King Jr., Stephen Hawking e Alan Turing que se enfrontan a filmes que non lles fan xustiza.
En ocasións, como no caso da adaptación de James Marsh, a película sálvase grazas a un Eddie Redmayne que está ao nivel dos máis grandes actores. A súa interpretación e transformación no científico máis prestixioso da actualidade é impresionante chegando ao punto de confundilo co Stephen Hawking real; porén, a película convértese dun drama romántico que fará chorar e recuperar a fe no amor aos máis edulcorados e fará suspirar aos que con anterioridade vimos A Brief History Of Time (1991, Errol Morris).
No caso de Alan Turing, de novo temos un grandísimo actor facendo un moi bo traballo (Benedict Cumberbatch) hipotecado por unha dirección nada arriscada e moi convencional. A figura do científico británico queda esquecida cando a homosexualidade, o gran tabú e problema co que tivo que convivir, é relegada a un segundo plano e ensombrecida polo avance tecnolóxico que supuxo descifrar o código segredo co que se comunicaban os nazis. En 2013, a Raíña Elizabeth II anulou os cargos que máis de 50 anos atrás se erguerán contra el por ser gai e que provocaron o seu suicidio; en 2015 Morten Tyldum relega isto a un segundo plano e volta facer outra película máis sobre a Segunda Guerra Mundial. Finalmente, no caso de Selma, o filme, se ben conta cunha historia fermosa e potente e cun cadro artístico igual de forte, o resultado é digno de comparación con aquel biopic que Spielberg fixera sobre Lincoln. Minutos e minutos de secuencias sen acción nin ritmo van acumulando a medida que a metraxe avanza. Sálvanse toda as secuencias nas que aparece Tim Roth interpretando a un gobernador que representa o máis puro “Redneck American Way Of Life”, mais a película deixa con ganas de que se tivese feito un filme á altura do protagonista.
Deixo fóra do mesmo parágrafo a American Sniper por unha razón moi clara: non podo comparar aos anteriores personaxes con Chris Kyle cuxo único “logro” foi ser o francotirador máis letal da historia dos Estados Unidos. Cústame ser obxectivo e deixar a política a un lado ao enfrontarme a este tipo de filmes; cústame máis cando é un director que asina xoias como Mystic River ou Unforgiven o que perpetra esta exaltación militar.
Gustaríame ter visto un filme antimilitar ou antibélico, algo que me ofrecera as consecuencias que supón unha experiencia como esta para unha persoa; gustaríame ter visto como un pai de dous fillos pode educar en valores de non violencia ou respecto cando a súa labor é asasinar (nunha guerra, si; pero asasinar); gustaríame ter visto moitos aspectos que aquí quedan relegados a un episodio no que o protagonista, interpretado por Bradley Cooper, perde os papeis nunha festa infantil. Como película de acción, American Sniper é boa: tiros, tanques, algunha que outra escena sexual e moitos diálogos falando da capacidade aniquiladora de Chris Kyle. Non podo perdoar este filme. Non porque o director, tamén o guionista, pero sobre todo o director é o que asina planos, como a cámara lenta dá bala que dispara Chris Kyle nun momento da película, que non fan máis que glorificar un sistema bélico que non comparto e que detesto.
Biopics poderíanse considerar Boyhood e Birdman. Dunha forma menos convencional, a película de Iñarritu cóntanos un episodio concreto da vida de Michael Keaton. Un actor que vive das rendas que lle supuxo protagonizar unha saga de superheroe mentres busca novos proxectos nos que desvincularse do papel que o encasillou. Non fai falla ser moi espelido para saber que Birdman só a pode interpretar Michael Keaton. E efectivamente, o papel vénlle como anel ao dedo. Nun plano secuencia de dúas horas, o actor dá a mellor das súas versións nunha película que debe ser considerada de autor: a posta en escena, a atrevida forma de gravar e sobre todo o ritmo musical, a constante batería que máis que un metrónomo parece a base dun poema que se vai recitando ao longo da película, son detalles que corroboran a calidade do realizador mexicano.
Espectacular, tamén, Zach Galifianakis dun papel que precisaba facer para poder deixar atrás as sagas de Hangover e poder seguir medrando. Cambiando de bando, e falando de diferentes formas de facer as cousas, Linklater presenta o proxecto do que tanto se oíu falar: a vida dun rapaz desde os 5 aos 18 anos. Para os que levedes desconectados do mundo varios meses, hai que destacar que o director gravou este filme co mesmo rapaz, Ellar Coltrane, desde o 2002 ata o 2014. Non se lle pode acusar de nada a un director que outorga doce anos á gravación dunha película, mais si á película en si. Intentando deixar a un lado a evidencia de que foi un proceso de rodaxe incrible e tenaz, cústame atopar razóns que enaltezan a Boyhood na obra mestra que en todos os lados escoito que é. Boa película, sen dúbida; entretida, por suposto, 165 minutos de duración máis vale que o sexan!; pero, obra mestra? Fóra da película en tanto ao que supuxo facela, non atopo nada máis.
E chegamos ao punto de falar dun dos directores fetiche de Disquecool, Wes Anderson. Acompañado por un reparto espectacular, coma sempre, o realizador volve a meternos nesa atmosfera única que só el consegue con tan só pouco máis de hora e media. Ese planos milimetrados, ese gusto pola cor e esa forma de enfiar historias enrevesadas merecen, sen dúbida, estar na quiniela das mellores películas do ano. Desta volta é a República de Zubrowka e o Gran Hotel Budapest o escenario onde terá lugar a historia que, coma se o Cluedo se tratase, intentará resolver a estraña morte de Madame D. da que M. Gustave é o principal sospeitoso. Sen ser a mellor película do director, aínda sigo lembrando Fantastic Mr. Fox como unha das mellores películas dos últimos anos, The Grand Hotel Budapest supera, con creces, o nivel de moitas das súas rivais este ano.
Antes de rematar coa mellor película, cómpre falar da gran esquecida: Foxcatcher. Bennett Miller asina unha historia na que a dirección, a fotografía e o ambiente son excepcionais. De novo recorrendo a feitos reais, o director conta a historia dun loitador estadounidense e o seu patrocinador desde a sobriedade estilística. Protagonizada por Steve Carell e Channing Tatum a película proponse romper todos os moldes: non só demostrar que estes dous actores son capaces de interpretar papeis que poñen os pelos de punta, e aquí refírome a un estratosférico Steve Carell, senón tamén en facer unha historia interesante contando pouco. En Foxcatcher son os silencios os protagonistas, os espazos sen diálogos e aqueles planos nos que os personaxes están sós diante do espello ollando a súa propia realidade. Se en American Sniper tiñamos a exaltación do patriotismo, aquí temos a reflexión sobre o mesmo, a pausa e o análise dunha forma de vivir que pode chegar a anular a propia personalidade baixo unhas ideas precociñadas. Sen dúbida, a gran esquecida este ano nas nomeacións a mellor película.
Sen dúbida, a mellor película deste ano é Whiplash. Teño que determe un segundo para que as moitas palabras que se me ocorren para falar desta xenialidade non colapsen o teclado. A historia é, quizais, a máis simple que chegou aos Oscars: “un rapaz quere ser o mellor tocando a batería”, a partires de aquí, a perfección. Secuencias e secuencias que xiran arredor da batería, a figura dun profesor, interpretado por un J.K. Simmons que se come a pantalla a cada segundo, un Miles Teller que, literalmente, deixou a sangue sobre a batería en cada gravación e na preparación do filme. Whiplash é música en imaxes.
Non son capaz de expresar con acerto o gravadas que quedaron na miña retina as secuencias nas que a banda toca ou ensaia as cancións. É un filme para músicos, para amantes da música e para os que queiran aprender a tocar un instrumento. É unha exhibición de técnica e creatividade pura por parte de Damien Chazelle que asina a súa segunda película! Sinto se este parágrafo final é desordenado ou caótico á hora de lelo, pero resúltame imposible non explotar de ledicia ao lembrar este filme. Se só podes ver unha película das oito nomeadas este ano, asegúrate de que sexa Whiplash.